حقوق بشر باستانی ایرانیان
رفتار اعجاب انگیز شاپور بزرگ ساسانی با اسیران رومی حقوق بشر باستانی با پوست و استخوان ایرانیان باستان عجین شده بوده است!! رسم ایرانیان چنین بود که اسیران جنگی را به تابعیت ایران درمی آرودند، شهری برایشان در جائی از ایران می ساختند، و آنها عملاً تبدیل به شهروندان ایران می شدند . این رسم که از زمان مادها و هخامنشییان سریان داشت تا پایان دوران ساسانی برجا بود.
دربارۀ تسخیر شهرسنگارا (سنجار) که پیش از شهر آمیدا و با دلاوریهای بی مانند شاپور دوم ساسانی (ذوالاکتاف)از اشغال رومیان بیرون کشیده شد، مارسلینوس مورخ یونانی تبار اشاره می کند که شاپور پس از تسخیر سنگارا هیچ کس را نکشت، بلکه سپاهیان رومی را اسیر گرفته به منطقۀ دوردستی در ایران فرستاد تا در آنجا اسکان یابند .
همۀ اینها، برای مارسلینوس که قانون کشورش مقرر کرده بود که اسیران جنگی را یا باید کشت (افسران و سربازان) یا باید برده کرده در بازارها به مزایده فروخت (زنان و بچه ها )، بسیار شگفت انگیز بوده و نتوانسته است شگفتیش نسبت به این رسم انسانی ایرانیان را نهان بدارد .
نزد رومیها رسم مبادلۀ اسیران وجود نداشته، زیرا به نفعشان بوده که زن و بچه های اسیرشده را بفروشند و مال دریافت کنند . لذا شاهان پارتی و ساسانی در جنگهایشان با آنها اسیران سپاهیِ روم را بازن و فرزندانشان به ایران برده و تبدیل به شهروندان ایران می کرده اند.
شگفت تر از همه برای مارسلینوس نبودن رسم تجاوز جنسی به زنان و دخترانِ شهرهای مغلوب در میان ایرانیان است؛ و این رسمی بوده که از روزگاران دور در میان یونانیان و رومیان رواج داشته و تبدیل به قانونِ ابدی شده بوده است .
مارسلینوس به رغم خشم شدیدی که از ایرانیان در دل داشته، در هیچ موردی نتوانسته سخنی از رفتاری ناجوانمردانه در کتابش بنویسد که از ایرانیان نسبت به دشمنان رومی شان سر زده باشد . اعجابِ احترام آمیز او نسبت به رفتار شاپور دوم بادشمنان کشورش شبیه اعجاب هرودوت و تاریخ نگاران یونان قدیم نسبت به داریوش بزرگ و خشیارشا و اردشیر اول است.
حقوق بشر باستانی
